مدیتیشن هزاران سال است که در فرهنگ‌های مختلف جهان انجام می‌شود و تقریباً تمام آیین‌ها سنت استفاده از اعمال مراقبه‌ای دارند. در گذشته از مدیتیشن غالباً برای اهداف مذهبی استفاده می‌شد؛ اما اکنون بسیاری از افراد آن را مستقل از هرگونه اعتقادات مذهبی یا معنوی باور دارند و انجام می‌دهند. امروزه از مدیتیشن به‌عنوان یک روش روان‌درمانی استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب از زومیت شما را با مدیتیشن و فواید و روش‌های مختلف انجام آن آشنا می‌کنیم.
مدیتیشن، مراقبه، درون‌کاوی یا درون‌پویی در واقع مهارت کار با ذهن است. مدیتیشن عملی است که در آن فرد برای پرورش توجه و آگاهی و دستیابی به وضعیتی روان، آرام و پایدار از نظر روحی، از روشی مانند ذهن‌آگاهی یا تمرکز ذهن روی یک شیء، فکر یا فعالیت خاص استفاده می‌کند. هدف اصلی مدیتیشن تقویت ذهن هشیار و افزایش آگاهی است تا بتوانید با استفاده از ذهنتان خود را درک کنید، کنترل بهتری روی ذهن و بدن خود داشته باشید و به هوش بالاتر دسترسی پیدا کنید. تمام این موارد در نهایت به رشد فردی، افزایش آرامش، بهبود کیفیت زندگی و تعامل با محیط اطراف منجر خواهد شد.
مدیتیشن از آنچه فکر می‌کنید ساده‌تر است. در هر مکان، زمان و شرایطی می‌توانید مدیتیشن کنید. ذات مدیتیشن آگاهی و هشیاری است؛ هشیاری بدین معنی که باید از افکار، احساسات و رؤیای خود آگاه باشید. اینکه الان این مقاله را می‌خوانید و به کار خود واقف هستید، هشیاری است. اکثر مردم فکر می‌کنند مدیتیشن بسیار سخت است و برای انجام آن باید مانع افکار خود شویم و صدای ذهن خود را خاموش کنیم؛ اما در اصل برای این کار نیازی به جلوگیری از افکار و ایجاد تمرکز خاص نیست؛ این اشتباهی است که اکثر ما را از مدیتیشن دور کرده. مسلماً هنگام شروع مدیتیشن افکار مختلف به ذهن ما هجوم می‌آورند. به مرور زمان و ممارست در مدیتیشن صدای افکارمان کمرنگ‌تر می‌شود؛ به‌گونه‌ای که فراموش می‌کنیم روزی این صدا مانعی برای انجام مدیتیشن برای ما بود. به یاد داشته باشید که شنیدن این صداها کاملاً عادی است و هرگز دلیلی بر این نیست که مدیتیشن برای شما ساخته نشده است! برای مثال، یکی از تکنیک‌های پایه مدیتیشن، تکنیک تنفس است. تا زمانی که نفس می‌کشید، می‌توانید از تنفستان آگاه باشید. برای تنفس نیاز به مکان و زمان خاصی نیست؛ بنابراین مدیتیشن هم وابسته به زمان و مکان خاصی نیست. شما می‌توانید به اندازه‌ی یک دم و بازدم به تنفستان دقت کنید؛ این یک مدیتیشن یک‌ثانیه‌ای و مؤثر است.
روش های انجام مدیتیشن
ما نمی‌توانیم افکار و احساسات خود را مسدود کنیم و در اصل، در مدیتیشن به افکار و احساسات خود نیاز داریم. آنچه در مدیتیشن اهمیت دارد این است که آیا شما به «میمون ذهن» خود گوش می‌دهید یا آن را به حال خود رها می‌کنید. میمون ذهن همواره در حال وراجی، پرش از یک شاخه به شاخه دیگر و باعث آشفتگی ذهن است. برای کنار آمدن با میمون ذهن که گاهی رئیس ما می‌شود، نیازی نیست پای حرف‌هایش بنشینیم و از آن اطاعت کنیم یا راه جنگ را با آن در پیش بگیریم. ما ازطریق مدیتیشن سعی می‌کنیم با میمون ذهنمان آشتی کنیم. برای آشتی کردن، دادن «موز» به این میمون کار درستی نیست؛ بلکه راه درست این است که آن را به‌دنبال کاری بفرستیم؛ اما چگونه می‌توان میمون ذهن را به انجام کاری مجبور کرد؟ با مدیتیشن!
با سپردن کار به میمون ذهن، یک شرایط برد-برد ایجاد می‌کنید که در آن هر دو خوشحال هستید؛ میمون از کار داشتن و شما از ریاست خشنود خواهید بود. در این حالت که شما کارفرما و میمون ذهن کارگر است، از دست آن رها می‌شوید؛ اما هرگز قانون آهستگی و پیوستگی را فراموش نکنید؛ بنابراین در ابتدا باید به میمون ذهن کارهای جزئی و کوتاه‌مدت بدهید. یکی از ساده‌ترین کارها و روش‌های مدیتیشن، آگاهی از تنفس است؛ پس از میمون ذهن خود بخواهید به تنفستان نظارت کند. میمون ذهن از این پیشنهاد استقبال خواهد کرد. مطمئناً طی این زمان در پس‌زمینه ذهن شما افکار متفاوتی رژه خواهند رفت؛ اما تا زمانی که کنترل تنفستان را از دست ندهید، آمدوشد این افکار اهمیتی ندارد. برای این کار حتی به تمرکز شدید نیاز ندارید، می‌توانید به یک یا دو دم و بازدم خود توجه کنید. به همین سادگی می‌توانید در هر زمان و مکان که اراده کنید، وارد دنیای مدیتیشن شوید
انواع مدیتیشن را بشناسید
مدیتیشن به اشکال مختلفی انجام می‌شود که بسیاری از این روش‌ها با هم اشتراک دارند. اگر به مدیتیشن علاقه دارید اما نمی‌دانید از کجا شروع کنید، ابتدا با اصول اولیه آن آشنا شوید و سپس با امتحان کردن انواع مختلف آن، گزینه مناسب را پیدا کنید. انواع مختلف مدیتیشن عبارت‌اند از:
مدیتیشن ذهن‌آگاهی: فرایندی است که طی آن باید کاملاً با افکار خود شفاف باشید، در لحظه حضور داشته باشید و به آنچه در اطراف می‌گذرد، واکنش نشان ندهید.
مدیتیشن متعالی (تی‌ام): یک تکنیک ساده است که در آن فرد، یک کلمه یا صوت ساده را که مانترا نامیده می‌شود، در طول زمانِ مدیتیشن با خود تکرار می‌کند تا افکارش را متمرکز کند و به آرامش برسد.
مدیتیشن مانترا: از یک کلمه، فکر یا عبارت آرام‌بخش تکراری برای جلوگیری از حواس‌پرتی استفاده می‌کند و تمرکز روی مانترا صورت می‌گیرد. یکی از معروف‌ترین مانتراها، واژه‌ی «اُم» است که معنای خاصی ندارد؛ اما برخی معتقد هستند که این آوا برگرفته از صدای ناشی از انفجار بزرگ در ابتدای خلقت و سرآغاز زندگی دنیوی و به‌نوعی فراخواندن قدرت حاکم بر این جهان است. علاوه بر مانتراهای معروف و قدیمی می‌توان از هر واژه یا جمله‌ای که حالتان را بهتر می‌کند، استفاده کنید.
مدیتیشن هدایت‌شده: یک تکنیک مدیتیشن است که در آن تصاویر ذهنی یا موقعیت‌هایی که برایتان آرامش‌بخش هستند ایجاد یا از کمک استاد و راهنما استفاده می‌کنید یا به پادکست‌ها و فایل‌های صوتی گوش می‌دهید.
مدیتیشن ویپاسانا: یک فرم باستانی هندی است. ویپاسانا به معنای دیدن چیز‌های واقعی است.
مدیتیشن متا یا مدیتیشن عشق و مهربانی: مراقبه‌ای است که آرزوهای خوب را به سمت دیگران هدایت می‌کند.
مدیتیشن چاکرا: مجموعه‌ای از تکنیک‌های آرام‌سازی و بر ایجاد تعادل و رفاه در چاکر‌اها (هفت مرکز انرژی و قدرت معنوی در بدن) متمرکز است.
مدیتیشن یوگا: یک تمرین باستانی هندی است که در آن یک سری حالت‌ها و تمرینات تنفسی کنترل‌شده برای تقویت انعطاف‌پذیری و آرامش ذهن انجام داده می‌شود.
نکته حائز اهمیت در انجام مدیتیشن این است که هرگز نباید روی انتخاب جزئیات یا روش‌های مختلف حساسیت به خرج بدهید. انواع مدیتیشن نهایتاً شما را به سمت آگاهی و حال خوب هدایت خواهند کرد.
